1. Dịch vụ soát xét là gì? 

2. Tại sao lại xuất hiện dịch vụ soát xét? 

• Nhu cầu về độ tin cậy thông tin: Mặc dù không bắt buộc phải kiểm toán, nhiều doanh nghiệp vẫn cần một sự xác nhận độc lập về tính hợp lý của thông tin tài chính để phục vụ các mục đích như:
  • Cung cấp cho ngân hàng khi xin vay vốn.
  • Trình lên các đối tác kinh doanh, nhà đầu tư tiềm năng.
  • Phục vụ cho các mục đích nội bộ quản trị.
• Chi phí thấp hơn kiểm toán: Dịch vụ soát xét có phạm vi công việc và thời gian thực hiện ít hơn kiểm toán, do đó chi phí thường thấp hơn đáng kể. Điều này đặc biệt phù hợp với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) hoặc các doanh nghiệp không thuộc đối tượng bắt buộc kiểm toán nhưng vẫn cần một mức độ đảm bảo nhất định.
• Đáp ứng yêu cầu đặc thù: Một số quy định hoặc hợp đồng có thể yêu cầu báo cáo tài chính phải được soát xét thay vì kiểm toán đầy đủ.
• Phát hiện sớm sai sót và rủi ro: Ngay cả khi không bắt buộc, việc soát xét định kỳ giúp doanh nghiệp phát hiện sớm các sai sót trong ghi nhận, hạch toán, hoặc các rủi ro về tuân thủ, từ đó đưa ra biện pháp khắc phục kịp thời.
• Nâng cao năng lực quản trị nội bộ: Quá trình soát xét có thể chỉ ra những điểm yếu trong hệ thống kiểm soát nội bộ hoặc quy trình kế toán, giúp doanh nghiệp cải thiện và nâng cao hiệu quả quản trị.

3. Các loại hình dịch vụ soát xét phổ biến

3.1 Dịch vụ soát xét báo cáo tài chính (BCTC)

• Mục đích: Cung cấp một mức độ đảm bảo có giới hạn về tính hợp lý của báo cáo tài chính đã được lập theo chuẩn mực kế toán (như Chuẩn mực kế toán Việt Nam - VAS) và các quy định pháp luật hiện hành.
• Phạm vi: Kiểm toán viên/chuyên gia độc lập sẽ thực hiện các thủ tục phân tích, phỏng vấn Ban Giám đốc và các cá nhân có liên quan, cũng như xem xét các quy trình kiểm soát nội bộ. Họ sẽ tìm kiếm các dấu hiệu bất thường hoặc sai sót trọng yếu mà có thể khiến BCTC không hợp lý, chứ không phải kiểm tra từng giao dịch như kiểm toán.
• Kết quả: Là một báo cáo soát xét, trong đó kiểm toán viên đưa ra kết luận rằng không có vấn đề gì làm cho họ tin rằng báo cáo tài chính có sai sót trọng yếu. Mức độ đảm bảo này thấp hơn so với kiểm toán (đảm bảo hợp lý).
• Đối tượng sử dụng: Các doanh nghiệp không thuộc đối tượng bắt buộc kiểm toán nhưng cần BCTC có sự xác nhận của bên thứ ba để:
• Nộp cho ngân hàng khi xin vay vốn.
• Cung cấp cho các nhà đầu tư, đối tác tiềm năng.
• Phục vụ mục đích quản trị nội bộ.
• Đảm bảo tuân thủ các điều khoản hợp đồng yêu cầu soát xét.

3.2 Dịch vụ soát xét sổ sách kế toán

• Mục đích: Đảm bảo các nghiệp vụ kinh tế phát sinh được ghi nhận đầy đủ, kịp thời, chính xác và đúng theo chế độ kế toán hiện hành.
• Phạm vi: Chuyên gia sẽ xem xét kỹ lưỡng các chứng từ gốc (hóa đơn, phiếu thu, phiếu chi, giấy báo ngân hàng), đối chiếu với các sổ sách kế toán (sổ cái, sổ chi tiết các tài khoản, nhật ký chung), và kiểm tra việc hạch toán, định khoản.
• Kết quả: Báo cáo hoặc biên bản chỉ ra các sai sót, thiếu sót, hoặc điểm cần cải thiện trong việc tổ chức, ghi nhận sổ sách kế toán, giúp doanh nghiệp kiện toàn lại hệ thống.
• Đối tượng sử dụng:
• Các doanh nghiệp mới thành lập hoặc thay đổi nhân sự kế toán.
• Doanh nghiệp muốn rà soát lại dữ liệu kế toán trước khi lập BCTC hoặc quyết toán thuế.
• Doanh nghiệp có sổ sách kế toán không rõ ràng, tiềm ẩn rủi ro sai sót.

3.3 Dịch vụ soát xét thuế

• Mục đích:
• Đánh giá rủi ro về thuế của doanh nghiệp.
• Đảm bảo doanh nghiệp kê khai, nộp thuế đúng quy định pháp luật hiện hành.
• Phát hiện các sai sót, vi phạm thuế tiềm ẩn có thể dẫn đến việc bị truy thu, phạt thuế.
• Tư vấn các giải pháp tối ưu hóa nghĩa vụ thuế trong khuôn khổ pháp luật.
• Phạm vi: Kiểm tra các tờ khai thuế (GTGT, TNDN, TNCN, môn bài...), đối chiếu với sổ sách kế toán, chứng từ, hợp đồng, và các quy định pháp luật thuế liên quan. Xem xét các khoản chi phí được trừ, không được trừ, doanh thu tính thuế, các ưu đãi thuế áp dụng.
• Kết quả: Báo cáo về tình hình tuân thủ thuế, chỉ ra các rủi ro, sai sót và đề xuất biện pháp khắc phục, tối ưu.
• Đối tượng sử dụng:
• Mọi doanh nghiệp muốn giảm thiểu rủi ro bị thanh tra, kiểm tra thuế.
• Doanh nghiệp muốn tối ưu chi phí thuế hợp pháp.
• Doanh nghiệp có sự thay đổi lớn về quy mô, ngành nghề hoặc chính sách kế toán.

3.4 Dịch vụ soát xét nội bộ

• Mục đích:
• Đánh giá tính hiệu quả và hiệu suất của các hoạt động, quy trình nghiệp vụ.
• Đảm bảo tuân thủ các chính sách, quy định nội bộ của công ty.
• Phát hiện gian lận, sai sót và rủi ro hoạt động.
• Đề xuất các biện pháp cải thiện hệ thống kiểm soát nội bộ.
• Phạm vi: Rất rộng, có thể bao gồm soát xét quy trình mua hàng, bán hàng, quản lý kho, quy trình sản xuất, quản lý nhân sự, hoặc bất kỳ quy trình nào trong doanh nghiệp.
• Kết quả: Báo cáo đánh giá chi tiết về quy trình, rủi ro và các khuyến nghị cải thiện.
• Đối tượng sử dụng: Các công ty lớn, tập đoàn, hoặc các công ty muốn nâng cao hiệu quả quản trị và kiểm soát rủi ro toàn diện.

3.5 Dịch vụ soát xét báo cáo quản trị

• Mục đích: Đảm bảo báo cáo quản trị cung cấp thông tin chính xác, kịp thời và hữu ích cho ban lãnh đạo trong việc ra quyết định điều hành.
• Phạm vi: Xem xét tính logic, độ tin cậy của các số liệu, chỉ số, phân tích trong báo cáo quản trị; đánh giá phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu.
• Đối tượng sử dụng: Các doanh nghiệp muốn tối ưu hóa hệ thống báo cáo nội bộ để hỗ trợ ra quyết định kinh doanh hiệu quả hơn.

4. Những loại công ty nào cần dịch vụ soát xét?

• Các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs): Thường không bắt buộc kiểm toán nhưng lại cần báo cáo tài chính đáng tin cậy để vay vốn ngân hàng, thu hút đối tác, hoặc đơn giản là để chủ doanh nghiệp nắm bắt tình hình tài chính thực tế.
• Các công ty có ý định thoái vốn, sáp nhập, mua lại (M&A): Cần một cái nhìn độc lập về tình hình tài chính trước khi đưa ra quyết định quan trọng.
• Các công ty muốn chuẩn bị cho kiểm toán chính thức: Soát xét có thể giúp phát hiện và khắc phục các sai sót trước khi kiểm toán viên chính thức vào cuộc, giúp quá trình kiểm toán diễn ra thuận lợi hơn.
• Các doanh nghiệp có tranh chấp nội bộ: Cần một bên thứ ba độc lập để đánh giá tính minh bạch của các số liệu tài chính.
• Các công ty có dấu hiệu bất thường về tài chính: Khi có sự chênh lệch lớn giữa các kỳ, hoặc nghi ngờ về gian lận, việc soát xét có thể giúp làm rõ vấn đề.
• Các doanh nghiệp muốn tối ưu hóa thuế: Dịch vụ soát xét thuế giúp họ rà soát và điều chỉnh các khoản mục thuế, giảm thiểu rủi ro và tối ưu chi phí.
• Các công ty nước ngoài hoặc có yếu tố nước ngoài: Đôi khi yêu cầu từ công ty mẹ hoặc đối tác nước ngoài.