Thuế thu nhập cá nhân: Những điều cần biết để tính đúng, nộp đủ

1. Thuế thu nhập cá nhân là gì?

• Điều tiết thu nhập: Góp phần giảm bớt sự chênh lệch giàu nghèo trong xã hội, đảm bảo công bằng.
• Tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước: Phục vụ các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, đầu tư vào cơ sở hạ tầng, y tế, giáo dục...
• Quản lý thu nhập: Giúp nhà nước nắm bắt và quản lý được nguồn thu nhập của cá nhân, từ đó có những chính sách phù hợp.

2. Đối tượng phải nộp thuế thu nhập cá nhân

a) Cá nhân cư trú

• Có mặt tại Việt Nam từ 183 ngày trở lên trong một năm dương lịch hoặc trong 12 tháng liên tục kể từ ngày đầu tiên có mặt tại Việt Nam.
• Có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam (có nhà thuê để ở theo hợp đồng thuê nhà có thời hạn hoặc sở hữu nhà).
• Cá nhân cư trú phải nộp thuế TNCN đối với thu nhập phát sinh trong và ngoài lãnh thổ Việt Nam, không phân biệt nơi trả thu nhập.

b) Cá nhân không cư trú

3. Các loại thu nhập chịu thuế TNCN

• Thu nhập từ kinh doanh: Bao gồm thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ của cá nhân (hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh độc lập).
• Thu nhập từ tiền lương, tiền công: Đây là nhóm phổ biến nhất, bao gồm tiền lương, tiền công, các khoản phụ cấp, trợ cấp, thưởng và các lợi ích bằng tiền hoặc không bằng tiền mà người lao động nhận được từ người sử dụng lao động.
• Thu nhập từ đầu tư vốn: Lãi tiền gửi ngân hàng, lãi từ hợp đồng cho vay, cổ tức, lợi tức nhận được từ góp vốn, mua cổ phần...
• Thu nhập từ chuyển nhượng vốn: Thu nhập từ chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp, chứng khoán...
• Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản: Thu nhập từ việc bán, chuyển nhượng nhà, đất.
• Thu nhập từ trúng thưởng: Trúng xổ số, khuyến mại, cá cược...
• Thu nhập từ bản quyền: Tiền bản quyền tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học kỹ thuật...
• Thu nhập từ nhượng quyền thương mại: Tiền thu được từ việc nhượng quyền thương mại.
• Thu nhập từ thừa kế, quà tặng: Nhận được tài sản là bất động sản, chứng khoán, vốn góp...
• Thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán: Thu nhập từ việc bán chứng khoán, cổ phiếu.

4. Các khoản thu nhập được miễn thuế TNCN

• Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản giữa vợ với chồng; cha đẻ, mẹ đẻ với con đẻ; cha nuôi, mẹ nuôi với con nuôi...
• Thu nhập từ lãi tiền gửi tại tổ chức tín dụng, lãi từ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ (áp dụng mức lãi suất cố định).
• Tiền bồi thường hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, phi nhân thọ, bồi thường tai nạn lao động...
• Thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng là bất động sản, chứng khoán... giữa một số đối tượng quan hệ huyết thống, nuôi dưỡng.
• Tiền lương hưu do Quỹ bảo hiểm xã hội chi trả.
• Thu nhập từ học bổng, trợ cấp từ ngân sách nhà nước, các tổ chức quốc tế.
• Tiền công tác phí, tiền phụ cấp trang phục, suất ăn ca theo quy định.

5. Cách tính thuế TNCN

5.1 Cách tính thuế TNCN cho cá nhân cư trú có hợp đồng lao động từ 3 tháng trở lên (hoặc không xác định thời hạn)

• Cá nhân cư trú tại Việt Nam.
• Có thu nhập từ tiền lương, tiền công.

5.2 Cách tính thuế TNCN cho cá nhân cư trú không ký hợp đồng lao động hoặc ký hợp đồng dưới 3 tháng

• Cá nhân cư trú tại Việt Nam.
• Có thu nhập từ tiền lương, tiền công (tiền công, thù lao, dịch vụ...) nhưng không ký hợp đồng lao động hoặc ký hợp đồng lao động dưới 03 tháng.

5.3 Cách tính thuế TNCN cho cá nhân không cư trú

• Cá nhân không đáp ứng điều kiện là cá nhân cư trú (không có mặt tại Việt Nam đủ 183 ngày trở lên trong năm dương lịch/12 tháng liên tục, không có nơi ở thường xuyên tại Việt Nam).
• Có thu nhập chịu thuế phát sinh tại Việt Nam.

6. Ai là người phải nộp thuế thu nhập cá nhân?

• Đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công: Thông thường, người sử dụng lao động (công ty, tổ chức) sẽ thay mặt cá nhân tính toán và khấu trừ thuế TNCN trực tiếp vào lương trước khi chi trả. Cuối năm, cá nhân có trách nhiệm quyết toán thuế để xác định số thuế cuối cùng phải nộp hoặc được hoàn.
• Đối với thu nhập từ kinh doanh: Cá nhân tự kê khai và nộp thuế theo định kỳ (tháng hoặc quý).
• Đối với các loại thu nhập khác (đầu tư vốn, chuyển nhượng, trúng thưởng...): Tùy thuộc vào quy định cụ thể, có thể là bên chi trả khấu trừ tại nguồn (ví dụ: ngân hàng khấu trừ lãi tiền gửi) hoặc cá nhân tự kê khai và nộp.